Σαρδηνία, σαρδέλλα και...σαρδόνιος!

Στην νήσο Σαρδηνία συναντάται ένα δηλητηριώδες φυτό με παράξενες ιδιότητες, η σαρδάνη.
Εφόσον καταναλωθεί, οι μύες του προσώπου συσπώνται και ο παθών κάνει μορφασμούς σαν να γελάει...με..."σαρδόνιο" γέλιο... δηλαδή ακριβώς όπως όταν γελάμε υποκριτικά ή σαρκαστικά (σαρδόνια).
Από εκεί λοιπόν και για αυτόν τον λόγο προκύπτει το επίθετο "σαρδόνιος" (γέλως).

Στο όμορφο νησί της Ιταλίας αλιευόταν επίσης κατά κόρον ένα ψάρι, η γνωστή μας σαρδέλλα.
Για τον λόγο αυτό πήρε και από εκεί την ονομασία της. Οι Άγγλοι διατήρησαν την λέξη "sardine" που κάνει ολοφάνερη την προέλευση της λέξεως.

 Η λέξη "sardella" είναι το υποκοριστικό του θηλυκού του  ιταλικού επιθέτου "sardο" (από το λατινικό "sardus" ) που σημαίνει "σαρδηνιακός/ από την Σαρδηνία".

Ενδιαφέρον παρουσιάζει ωστόσο το θέμα "σαρδ-" και από πού προκύπτει... (συνδέεται άραγε και με τις "Σάρδεις";)

* Στην Οδύσσεια του Ομήρου συναντάμε την λέξη "σαρδάνιος" : "...σαρδάνιον μάλα τοῖον" (και γέλασε με σαρδόνιο γέλιο μέσα του) , ραψ. υ, στ. 302.
Είναι η σκηνή στην οποία ένας από τους μνηστήρες, ο Κτήσιππος, πετάει υποτιμητικά ένα κομμάτι φαγητό στον Οδυσσέα. Ο Οδυσσεύς σκύβει και το αποφεύγει, γελώντας σαρδόνια μέσα του, καθώς σκοπεύει να απαντήσει αργότερα αφανίζοντας και τον Κτήσιππο και τους υπόλοιπους μνηστήρες...

                                                                         Ελένη Ωρείθυια Κουλιζάκη