Σελίδες

Παρασκευή 8 Αυγούστου 2014

Μη μου άπτου!

Όταν κάποιος είναι εύθικτος ("μυγιάγγιχτος" όπως λέμε) ή σνομπ, συνηθίζουμε να λέμε πως είναι "μη μου άπτου"...

Τί σημαίνει, όμως, η φράση αυτή;

"Ἅπτω" σημαίνει 1) αγγίζω, 2) ανάβω.

"Μή μου ἅπτου" σημαίνει "μην με αγγίζεις" - έτσι εξηγείται, λοιπόν, γιατί το χρησιμοποιούμε για όσους θίγονται εύκολα...

                          


Η φράση εντοπίζεται στην Καινή Διαθήκη, στο Κατά Ιωάννην ευαγγέλιο, όπου ο Ιησούς μετά την ανάστασή του εμφανίζεται να λέει στην Μαρία την Μαγδαληνή, που τον ανεγνώρισε, να μην τον αγγίζει, καθώς αυτός έχει πλέον ανέβει στον Πατέρα του. 


                           
                                              Πίνακας του Αντόνιο ντα Κορρέτζιο

Με την πάροδο των χρόνων η λέξη κατέληξε να έχει αυτήν την όχι και τόσο θετική σημασία που έχει σήμερα...

Το "μη μου άπτου", ωστόσο, είναι και ένα ωραιότατο άνθος! Βασικό χαρακτηριστικό του είναι πως με ένα απαλό άγγιγμα ή με ένα ελαφρύ αεράκι τα φύλλα του μαζεύουν και γέρνουν προς τα κάτω... από το χαρακτηριστικό του αυτό πήρε και την ονομασία του!

                               
                                                     Το άνθος "μη μου άπτου"

Από το ρήμα "ἅπτω" που δεν χρησιμοποιούμε σήμερα (εκτός από την φράση αυτή) προκύπτουν οι λέξεις που χρησιμοποιούμε: αφή, επαφή (ἐπὶ + ἅπτω), απτός: χειροπιαστός, συνάπτω (σύν + ἅπτω), προσάπτω (πρός + ἅπτω), εφαπτομένη.

Όπως προανεφέρθη, όμως, "ἅπτω" σημαίνει και "ανάβω". Από εκεί προκύπτει η λέξη "αναπτήρας", αλλά και η λέξη "έξαψη" (ἐξ + ἅπτω), από το θέμα του Μέλλοντος "ἅψω": θα ανάψω.

Χρησιμοποιούμε, ακόμη, το ρήμα αυτό στην Μέση φωνή (ἅπτομαι) με το αντικείμενό του σε γενική πτώση με την έννοια "αφορά, ασχολείται", π.χ. "Έκανε μια ερώτηση που άπτεται των φιλοσοφικών της αναζητήσεων".

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως το ρήμα "ὑφάπτω" (ὑπό + ἅπτω) στην ιωνική του μορφή είναι "ὑπάπτω". Σημαίνει "βάζω φωτιά από κάτω ή από χαμηλότερο σημείο" ή "ρίχνω λάδι στην φωτιά έμμεσα, παρακινώ, υποδαυλίζω".

                                                                                                Ελένη Ωρείθυια Κουλιζάκη

4 σχόλια:

  1. «Μη μου άπτου» είμαι λοιπόν όσο αφορά τα «ν» που «κόβονται» (ειδικά την/τη, τον/το). Μήπως έχετε κάποια άρθρο που αφορά αυτό το ζήτημα;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Παρομοίως! Δυστυχώς στην γραμματική πλέον οι μαθητές διδάσκονται πώς να τα κόβουν και μάλιστα με κανόνες... Με αφορμή το σχόλιό σας θα συντάξω κάποιο άρθρο πάνω σε αυτό το ζήτημα. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να τα διατηρούμε πάντα στον γραπτό μας λόγο (μην, δεν , τον, την κτλ).

      Διαγραφή
  2. Τὸ ῥῆμα ἀφορῶ δὲν ἔχει καμμία σχέσι μὲ τὸ ἅπτω,σωστά;;;ἀπὸ τὴν πρόθεσι ἀπὸ καὶ τὸ ῥῆμα ὁράω-ῶ δὲν βγαίνει;;;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ακριβώς, γι'αυτό σημαίνει "απο-βλέπω", η δασεία του "ὁρῶ" έτρεψε το "π" του "από" σε δασύ "φ".

      Διαγραφή

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.